Henryk Mikołaj Górecki. IV Symfonia Tansman Epizody op. 85.

 Wykonanie:

Orkiestra i Chór Filharmonii Śląskiej

Mirosław Jacek Błaszczyk - dyrygent

 Program:

1. IV Symfonia

Tansman Epizody op. 85

I Deciso - Marcantissimo [3'55]

II Largo [10'36]

III Deciso [12'11]

IV Allegro - Marcato [10'08]

 2. Kyrie op.83 - na chór mieszany i orkiestrę [17'08]

 Wydanie 2015 - Filharmonia Śląska w Katowicach

 Henryk Mikołaj Górecki (1933-2010)

był ikoną współczesnego świata. Jego twórczość uznano za fenomen, zjawisko niezwykłe i „szlachetnie osobne”. Nie ulegał modom i konsekwentnie tworzył własny świat muzyczny. Porażał siłą ekspresji. Jego twórczość jest indywidualna i oryginalna, zakorzeniona głęboko w tradycji europejskiej, a szczególnie - polskiej. 

IV Symfonia Tansman Epizody

została zaprogramowana  przez Henryka Mikołaja Góreckiego na wielką, niespełna 100 osobową orkiestrę symfoniczną, poczwórną obsadę drewna i blachy, kotły, instrumenty perkusyjne, smyczki oraz fortepian i organy obbligato. Składa się z czterech, nie zatytułowanych osobno części-epizodów, granych attaca, czyli bez przerwy. W utworze dominują oznaczenia deciso, marcatissimo czyli zdecydowanie z naciskiem. Partia fortepianu wydaje się quasi solistyczna, organowa zaś, bardzo ważna, choć ograniczona do dwóch akordów, za wyjątkiem czterotaktowego fragmentu w IV części. To partia organowa wpływa na dwuznaczność tonacyjną wielu fragmentów utworu, tworzy z orkiestrą klastery oraz nadaje specyficzny koloryt i charakter tej kompozycji. Temat symfonii został zbudowany na podstawie „muzycznych” liter zaczerpniętych z imienia i nazwiska Aleksandra Tansmana. Dzieło Henryka Mikołaja Góreckiego jest dziełem łączącym „dwa światy” i przenikniętym na wskroś metafizyką. Takiej muzyki nie mógł napisać kompozytor – intelektualista, estetyk. "Taką muzykę mógł napisać człowiek, który w swojej sztuce obcował z Tajemnicą" A. Wendland.

Górecki jest mistykiem dźwięku podobnie jak Hildegarda z Bingen w Symfonii o harmonii niebieskich objawień czy Olivier Messiaen w Liturgiach o Bożej obecności. 

Kyrie op. 83

powstało w roku 2003. Jest przeznaczone na chór mieszany, perkusję i orkiestrę smyczkową. Kompozytor wykorzystał tekst religijny Kyrie eleison, Christe eleison oraz w sekwencji finałowej tekst w języku polskim Panie zmiłuj się nad nami. Całe Kyrie oparte jest w swej podstawie harmoniczno-rytmicznej na grupie brzmieniowej, którą tworzą i realizują fortepian, bęben basowy i tam-tam. Muzyka wytrąca nas z wszystkiego tego, co oczekiwane, codzienne i zaprasza do skupienia się w sobie.  Wywołuje w nas inne poczucie czasu, kieruje nas w rejony „czasu sakralnego” i skrywa w sobie coś, co można nazwać „tajemnicą czasu”. Pauzy, fermaty, spowolnienia, jednostajność rytmu to w muzyce Góreckiego symbol wieczności i czasowości. Górecki dla realizacji swych idei kompozytorskich potrzebuje czasu wydłużonego, szerokiego oddechu i poszerzonej przestrzeni.